Czy kościół potrzebuje marketingu?

Marketing kościoła to temat mogący budzić kontrowersje. Z pewnością dla wielu osób porównywanie instytucji kościoła do firmy może być obrazoburcze.  Od razu więc odrzucą myśl, że kościół potrzebowałby i mógłby prowadzić jakiekolwiek działania marketingowe, jak zwykłe firmy na rynku. Jednakże w kraju gwarantującym wolność wyznania, a więc wolność wyboru religii, obywatele mogą równie dobrze wybrać jeden kościół, inny, inne wyznanie. Mogą też w ogóle odrzucić wiarę i żyć bez udziału instytucji kościoła. W takiej sytuacji dbanie o przyciąganie jak największe liczby wiernych jest jak najbardziej uzasadnione. Jest jedną z misji na pewno większości kościołów i związków wyznaniowych.

Nie jest to też zupełna nowość, przykładowo chrześcijaństwo przeszło długą drogę od bycia religią mniejszościową do opanowania całego świata. Wykorzystywało w tym celu przeróżne metody, część z nich jest bardzo podobna do działań sprzedażowych i marketingowych. Tym bardziej więc dzisiaj, kiedy prawo gwarantuje wolność wyznania, kiedy ludzie zmieniają religie lub przestają brać czynny udział w obrzędach, dbanie o wizerunek może pomóc kościołowi przyciągnąć, czy utrzymać wyznawców.

Co mówią statystyki?

Jak pokazują dane publikowane przez Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego, coraz mniej wiernych bierze udział w niedzielnych mszach. Spada również liczba osób przystępujących do sakramentów. Coraz więcej członków kościoła decyduje się na ślub cywilny oraz rezygnuje z chrztów, oraz innych sakramentów. Spada też liczba powołań, mniej jest zatem księży, zakonników i sióstr zakonnych. Można się spotkać z różnymi interpretacjami tych wyników, jedne mówią o spadku i pogłębiającym się kryzysie, inne, że wartości te są stałe, a różnica jest w granicy błędu statystycznego. Niezależnie od tych interpretacji pewnym można być tego, że ta liczba nie rośnie. Jeśli zatem celem kościoła jest powiększanie grona wiernych oraz ich aktywny udział w kościelnych obrzędach i sakramentach, to nie można tutaj mówić o sukcesie w realizowaniu tej misji.

Obecność kościoła w mediach

Przyglądając się obecnie publicznemu wizerunkowi kościoła, możemy zauważyć, że czasy są ciekawe. Kościół chętnie i aktywnie angażuje się w życie publiczne, polityczne. Przedstawiciele kościoła wygłaszają opinie na różne ważne społecznie tematy, robiąc to poza murami kościoła – czy to w radiu, telewizji, gazetach, jak również w mediach społecznościowych. Bardzo często są to opinie między sobą niespójne. Pojedynczy ksiądz korzystając z facebooka może głosić poglądy zupełnie odmienne od tych oficjalnie akceptowanych przez hierarchów. Wśród tych poglądów nie brakuje kontrowersji, a nawet skandali. Ponieważ są to opinie wygłaszane przez przedstawicieli kościoła, mają niebagatelny wpływ na wizerunek instytucji, nawet jeśli stanowią jedynie osobisty pogląd danej osoby.

Powiązania kościoła z państwem

Kolejną kwestią pozostaje powiązanie kościoła z państwem. To miało miejsce od zawsze, w końcu wiara chrześcijańska została wprowadzona przez władcę kraju, a nie oddolnie. Przez kolejne lata kościół wspierał państwo budując pierwsze organizacyjne struktury administracji. Obecnie jednak bardzo wzrosła świadomość społeczna i ludzie coraz bardziej domagają się rozdziału kościoła od państwa. Spada poparcie dla finansowania nauczania religii z budżetu państwa oraz innych form wspierania kościoła pieniędzmi z budżetu państwa, czyli z podatków. Nie brakuje opinii osób, które wolą finansować kościół z własnych pieniędzy, dobrowolnie i sprzeciwiają się przelewom z budżetu oraz wpływowi, jaki ma kościół na sprawy państwowe.

Afery i skandale

Kolejną ciężką kwestią wpływającą na publiczny wizerunek kościoła są skandale związane z czynami, których dopuszczali się duchowni na swoich wiernych. Molestowanie seksualne i pedofilia są gorącym tematem, od którego kościół już nie może uciekać. Czyny, których dopuszczali się poszczególni duchowni to jedno, osobną kwestią pozostaje podejście kościoła jako organizacji, instytucji, i sprawny mechanizm tuszowania takich przestępstw. Działania te spowodowały, że sprawcy w pełni unikali odpowiedzialności, a ofiary  pozostawiano same sobie z ich dramatem. Do pewnego momentu ofiary, które odważyły się ujawnić były piętnowane przez otoczenie. Obecnie społeczeństwo bardzo silnie domaga się sprawiedliwości i konsekwencji zarówno dla oprawców, jak i całej instytucji. Mogliśmy już słyszeć o pierwszych wyrokach zasądzających duże odszkodowania nie od duchownych personalnie, a od zakonu, czy właśnie kościoła.

Niedopasowanie do realiów

Jest jeszcze jeden kłopot, z którym boryka się kościół – odpływ wiernych z powodów światopoglądowych. Kościół to instytucja mająca dość sztywne rygory moralne, niezgadzająca się na kompromisy. Narzuca pewne wzorce i postawy w wielu aspektach życia, jeśli się z tym nie zgadzasz – nie możesz być jej członkiem. Coraz więcej ludzi, zwłaszcza młodych – nie jest w stanie i nie chce sprostać tym wymaganiom. Potrzebują więcej wolności i sztywne reguły im nie pasują.

Dawniej był większy nacisk społeczny na uczestnictwo w mszach i rytuałach, w tym momencie zasady się rozluźniają i nie wszyscy rodzice zmuszają już dzieci do udziału w nich. Młodzież nagminnie rezygnuje z katechezy w szkole. Raz z powodu przeciążonego planu lekcji, a dwa z powodu tego, że katecheza nie jest dla młodzieży atrakcyjna. Forma jest przestarzała, katecheci, często starsi nie potrafią dotrzeć do młodych ludzi, którzy nawet mówią w inny sposób i są pochłonięci najnowszymi technologiami. Między kościołem i młodymi ludźmi rośnie coraz większy mur, z którym nie wiadomo co zrobić.

Czy kościół potrzebuje działań marketingowych?

Zarówno plamy na wizerunku, jak i twarde dane statystyczne pokazują, że kościół jako instytucja potrzebuje marketingu, aby spełniać swoją misję. Wierni muszą wiedzieć, co we współczesnym świecie oferuje im wiara, jak również to, czy w kościele są bezpieczni. Ponieważ coraz mniej osób chodzi do kościoła, kościół musi wychodzić do nich, działać poza swoimi murami. Musi prowadzić atrakcyjny marketing w nowoczesnym wydaniu. Wierni będą szukać informacji i odpowiedzi w Internecie, więc kościół musi tam być obecny i to zarówno prowadząc własne strony internetowe, jak i w mediach społecznościowych. Aby marketing kościoła był skuteczny, musi być spójny. Czy może być kontrowersyjny, to już kwestia dobrego planu i strategii? Jeśli jednak liczba aktywnych wiernych ma wzrosnąć, kościół musi prowadzić dobre działania marketingowe.